Kilitli varlıklardan kaynaklanan kısıtlamalar olmadan stake ödülü kazanmak ister miydiniz? Cevabınız evet ise, aradığınız çözüm Lido olabilir. Ağustos 2023 itibariyle 14 milyar doların üzerinde stake edilmiş token ile yaygın bir şekilde kullanılmaya başlayan Lido, en çok tercih edilen likit stake çözümlerinden biri olarak olarak öne çıkıyor.
Ödül şartlarını, düşük miktarda para yatıran kullanıcılar dahil herkes için daha demokratik hale getirmeyi amaçlayan Lido, varlık kilitlemeye bağlı klasik kısıtlamaların olmadığı benzersiz bir hizmet sunuyor.
Bu makalede Lido ekosistemi, Lido DAO ve Lido’da stake edilmiş tokenlerin yanı sıra likit stake konusunu tüm detaylarıyla ele alacağız.
Lido nedir?
Lido, stake yaklaşımımızı tamamen değiştirecek şekilde tasarlanmış, Ethereum temelli bir platformdur. Varlıkların kilitli tutulduğu ve pasif kalabildiği klasik stake yönteminin aksine, Lido, stake edilen varlıkların aktif kalmasını sağlayan dinamik bir ortam sunmaktadır.
Kullanıcılar ETH'lerini Lido'da stake ettiklerinde, stake ettikleri varlıklara karşılık bire bir oranında 'stETH' tokenleri alırlar. Bu mekanizma, varlıkların atıl durumda kalmamalarını, aktif olarak ekosisteme katılarak değer getirmelerini ve ağ güvenliğine katkıda bulunmalarını sağlar.
Likit stake nedir?
Hisse Kanıtı (PoS) sistemleri başta olmak üzere, klasik stake işleminde genellikle sabit ödül için tokenler belirli bir süreliğine bağlanır ve bu süre zarfında işlemlerde kullanılamaz. Bu model istikrar sağlamakla birlikte, stake edilen varlıkların likiditesini ve kullanımını kısıtlar. Lido’nın öne çıkardığı likit stake yöntemi ise bu kurala meydan okuyor.
Varlıkları sınırlamak yerine, al-sat yapılabilen, teminat olarak kullanılabilen veya çeşitli merkeziyetsiz finans (DeFi) protokollerinde yer alabilen değiştirilebilir tokenlere (stETH gibi) dönüştürüyor. Bu esneklik, stake edilen varlıkların kullanım imkanlarını genişleterek, söz konusu varlıkların sahiplerinin bir yandan stake ödülü kazanırken, diğer yandan da stake ettikleri varlıklarla başka kazanç fırsatlarından yararlanabilmelerine olanak tanıyor.
Lido'nun bu yenilikçi yaklaşımı sektörün de gözünden kaçmadı. Platforma, Ethereum, Polygon ve Solana başta olmak üzere, dünyanın önde gelen blok zinciri stake hizmeti sağlayıcılarından da destek geldi. Bu destekler, Lido'nun stake taktiklerini yeniden tanımlamadaki potansiyelinin ve PoS alanını iyileştirmedeki kritik rolünün altını çiziyor.
Lido ile nasıl çifte kazanç elde edilir?
Çifte kazanç tabiri, size çifte kavrulmuş lokumu hatırlatabilir, ama aslında vadettiği şey lokumdan çok daha tatlı. Lido ile bir yandan stake ödülü kazanırken, diğer yandan kazanç getirecek başka DeFi fırsatlarından da yararlanabilirsiniz.
Lido, kullanıcıların varlıklarını kilitleyerek atıl bırakmadan stake ödülleri kazanmalarına olanak tanıyor. Stake ödülü kazanma imkanı ile esnekliği bir arada sunarak benzersiz bir varlık büyütme yöntemi sunan platform sayesinde varlıklarınız boşta durmak yerine, aktif bir şekilde DeFi işlemlerinde kullanılabiliyor. Peki bu nasıl mümkün oluyor? stTokens olarak bilinen yeni bir token sınıfı aracılığıyla.
Bunlar sıradan tokenler değil. Lido’da stake edilen varlıkları temsil ediyor, dayanak varlığın likit bir karşılığı olarak işlev görüyorlar. stETH, Lido’da stake edilen Ethereum’un (ETH), bLUNA stake edilen Luna’nın, stSOL ise Lido’da stake edilen Solana’nın (SOL) likit karşılıkları.
stTokenlerin DeFi avantajı
DeFi ekosisteminin başarısı likidite ve çok yönlülüğe bağlıdır ve stTokenler de bu ortam için özel olarak üretilmiştir. Bu özel tokenlerin öne çıkmasını sağlayan özellikleri ise şunlardır:
Likidite: Dayanak varlıklarınız stake edilip kendi ağlarını korurken, (stETH, bLUNA ya da stSOL gibi) stTokenler al-sat işlemlerinde ya da çeşitli DeFi protokollerinde serbestçe kullanılabilir.
Birlikte Çalışılabilirlik: Birçok DeFi platformu stTokenleri tanır. Bu sayede teminat olarak kullanılabilir, getiri toplama süreçlerine dahil edebilir veya diğer finansal stratejiler kapsamında kaldıraç görevi görebilirler.
Sürekli ödüller: stTokenleri elinizde tutmaya devam etseniz de stake ödülleriniz durmaz. Zaman içinde dayanak varlıklardan kazandığınız stake ödülleriyle birlikte bu tokenlerin değeri de artar.
Stake edilen Lido tokenları stETH, bLUNA ve stSOL nedir?
stETH (Lido’da stake edilmiş Ether)
Temsil edilen varlık: Ethereum (ETH)
Platform: Lido
İşlev: Kullanıcılar, Lido aracılığıyla stake ettikleri her Ethereum tokenine karşılık aynı miktarda stETH alırlar. Stake edilen ETH'yi dinamik bir temsil eden bu token, ETH’nin zaman içindeki değerini ve birikmiş ödüllerini yansıtır. Kullanıcılar, stETH ile orijinal Ethereum varlıklarını çekmeden veya paraya çevirmeden DeFi ekosistemine katılabilirler.
bLUNA (bağlı Luna)
Temsil edilen varlık: Luna
Platform: Terra
İşlev: bLUNA, stake edilen Luna tokenlerinin likit temsilidir. Kullanıcılar, stake ettikleri Luna tokenleri karşılığında bLUNA alır ve bunları Terra ekosisteminde ve diğer DeFi platformlarında kullanılabilir. Kullanıcıların bir yandan stake ödülü kazanırken, diğer yandan da çeşitli finansal stratejiler için bLUNA’yı kullanmalarına olanak tanır.
stSOL (Lido’da stake edilmiş Solana)
Temsil edilen varlık: Solana (SOL)
Platform: Lido
İşlev: stETH'ye benzer şekilde, stSOL sahipleri de Lido'da stake ettikleri her Solana tokeni için aynı miktarda stSOL alır. Stake edilen SOL varlığının öz niteliklerine sahip olan bu token, kullanıcılara, Solana varlıklarını paraya çevirmelerine gerek olmadan likidite ve DeFi işlemlerine aktif katılım imkanı sağlar.
Lido’da bakiyeler ve oracle’ların rolü
stETH gibi stake edilmiş tokenlerin bakiyesi statik değildir. Kullanıcılar stake ödülleri kazandıkça, biriken ödüllerin eklenmesi için bu bakiyelerin de periyodik olarak güncellenmesi gerekir.
İşte bu noktada oracle’lar devreye girer. Blok zinciri oracle’ları, akıllı sözleşmelere harici bilgi sağlayan üçüncü taraf hizmetlerdir. Lido bağlamında ise oracle’lar, stake edilen varlıklar tarafından oluşturulan ödülleri izleyerek bu verileri platforma geri aktarır.
Lido bu bilgileri kullanarak kullanıcıların cüzdanlarındaki stake edilen token bakiyelerini düzeltir. Oracle’lar, blok zinciri ile stake ödüllerine ilişkin gerçek dünya verileri arasında köprügörevi görerek, kullanıcıların stake ettikleri varlıkların bakiyelerini doğru ve güncel şekilde görebilmelerini sağlar.
Lido DAO (LDO) token nedir?
Lido DAO veya Lido Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonu, Ethereum ekosistemi için oluşturulmuş bir likit stake hizmetini yönetir. Bu hizmet, kullanıcıların Ethereum (ETH) tokenlerini gözetim gerekmeden, şeffaf bir şekilde stake ederek Ethereum ortamının genel istikrarını pekiştirir.
Neden DAO?
Ethereum'un dinamik yapısı, esnek bir sistem gerektirir. Lido’nun, sürekli gelişen Ethereum ekosisteminin bir adım önünde olabilmesi için ihtiyacı olan en uygun yapıyı da DAO sağlamaktadır. Bu yapı sayesinde Lido, Ethereum protokolündeki her türlü değişikliğe karşılık hızla gerekli düzeltmeleri yapabilmektedir.
DAO olmak Lido’ya biriken ücretleri şeffaf bir şekilde yönetme olanağı da tanır. Bu varlıklar, geliştirme ve sigorta maliyetlerini karşılayarak, topluluğun çıkarlarına en uygun şekilde tahsisat yapılmasını sağlar.
Lido DAO’nun temel rolleri
Lido’nun kullanıma hazırlanması: Protokol akıllı sözleşmelerinin devreye alınmasını, ücretlerin ve diğer protokol metriklerinin tanımlanmasını ve stake ödüllerinin güvenli ve verimli bir şekilde oluşturulmasını içerir.
Uyarlama: Lido DAO, Lido mekanizmasını Ethereum 2.0 güncellemelerine sorunsuz bir şekilde uyarlamakla yükümlüdür. Bu, varlıkların şeffaf bir biçimde yönetilmesini ve stake hizmetlerinin gerektiğinde revize edilmesini içerir.
Paydaş katılımı: Lido DAO ile katılımcılara yönelik teşviklerle ilgili kararlar, node operatörlerinin tahsisi ve oylama parametrelerinin takibi, en ideal stake hizmetini sunma hedefine uygun şekilde düzenlenmiştir.
Sürekli olarak aktif oylama yapan Lido DAO, node operatörü eklemeleri ve ilgili doğrulayıcı numaraları gibi parametreleri değerlendirir. Bu kararların gerçek zamanlı olarak izlenebilmesi de Lido'nun özündeki şeffaflığın altını çizmektedir.
LDO token
Lido DAO, karar alma sürecini demokratikleştirerek, topluluk odaklı büyüme ve sürdürülebilirliğe dayalı, güvence gerektirmeyen bir stake hizmeti sunmayı hedefliyor. Bu hedefin tam kalbinde ise merkeziyetsiz mülkiyeti ve her sesin önemli olduğu bir yönetim yapısını teşvik eden LDO token yer alıyor.
LDO tokenlarına sahip olmak, Lido'nun karar masasında oturmaya benziyor. LDO sahipleri, Lido'yu etkileyen her konuda oy verebiliyor.
Bir LDO sahibinin oyu, elindeki LDO varlıklarıyla doğrudan orantılı. Daha fazla LDO tokeni olanlar, oylama sürecinde daha etkili oluyor. DAO’nun diğer yönleri gibi, LDO oylama mekanizması da geliştirilip değiştirilebiliyor.
Lido’nun diğer stake çözümleriyle karşılaştırılması
Bu bölümde Lido ve diğer stake çözümlerini karşılaştırmalı olarak inceleyeceğiz. Stake işlemleriniz için hangi platformu seçeceğinize karar vermeden önce bireysel olarak da ayrıntılı bir araştırma yapmanız önemlidir.
Rocket Pool
Lido gibi Rocket Pool da sistemde stake edilen ETH tutarını temsil eden rETH tokenini sunar. Aynı zamanda stake ödülü kazanma imkanı da sunar. Rocket Pool’un artılarını ve eksilerini şu şekilde özetlemek mümkün:
Artıları
Merkeziyetsiz stake: Merkeziyetsiz ETH 2.0 stake yaklaşımı.
Node operatörü ağı: Birbirine bağlı node operatörlerinden oluşan bir ağ kullanır.
Açık kaynaklı akıllı sözleşmeler: Denetime tabi açık kaynaklı sözleşmelerle güvenlik sağlar.
Eksileri
Risk: Kullanıcılar Ethereum'larını Rocket Pool'un doğrulayıcılarına emanet eder. Ancak bu durum, doğrulayıcıların kötü niyetli davranması halinde potansiyel kayıp riski oluşturur.
Merkezileştirme endişeleri: Rocket Pool, kendisini merkeziyetsiz bir platform olarak tanımlasa da, sınırlı sayıda doğrulayıcıyla çalışıyor. Önemli bir stake miktarının az sayıda doğrulayıcının denetiminde olması da merkezileşme ihtimali yaratıyor.
Yüksek komisyonlar: Kullanıcılardan alınan bilgilere göre ödüller üzerinden alınan ücretler %20’ye kadar çıkabiliyor.
StakeWise
StakeWise, havuzlu ve solo stake seçenekleri sunan bir Ethereum stake hizmeti sağlayıcısıdır. Gözetimsiz bir sistemle, kullanıcılara Ethereum'ları üzerinde kontrol sahibi olma imkânı sunar. Kullanıcılar StakeWise ile stake ettiklerinde, Ethereum tabanlı DeFi ekosisteminde kullanılabilen sETH2 tokenlerini alırlar.
Artıları
sETH2 tokenleri: Kullanıcılar bu tokenleri stake yoluyla alır ve bunlar Ethereum DeFi ekosisteminde kullanılabilirler.
Gözetimsiz sistem: Kullanıcılar, üçüncü bir tarafa gerek duymadan Ethereum kontrolünü ellerinde tutar.
Solo stake opsiyonu: 32 ETH veya daha fazla ETH'ye sahip olanlar için solo stake, kişinin kendi düğümünü çalıştırmadan stake etmesine izin verir. Yeterli ETH'ye sahip teknik bilgisi olmayan kullanıcılar için faydalıdır.
Eksileri
Karşı tarafın dâhil olma riski: Karşı taraf risklerine maruz kalma potansiyeli vardır.
İşlem ücreti yapısı: Platform, bazı alternatiflerden daha yüksek komisyonlar almaktadır.
Frax Ether
Frax Ether, 2022’de piyasaya sürülmüştür ve cazip işlevleriyle kripto alanında deneyimli kişileri hızla kazanmıştır. Platform, getiriyi artırmak ve stake deneyimini kolaylaştırmak için kendi Frax ekosistemi içinde çalışmaktadır.
Artıları
Topluluk kontrolü: Frax holder topluluğu tarafından yönlendirilerek merkeziyetsiz bir şekilde çalışır.
İstikrar: Bir sabit coin olan Frax, piyasa dalgalanmasından kaçınmak isteyenlere bir yol sunar.
Etkinlik ve popülerlik: Likit stake sistemini kolaylaştırmış ve hızla büyük ilgi toplamıştır.
Eksileri
Piyasa benimsemesi: Frax Ether, piyasa riski ve geniş kitlelerce benimsenme konularında zorluklarla karşı karşıyadır.
Kullanıcı dostu: Stake yapmaya yeni başlayanlara arayüzü karmaşık gelebilir.
Ethereum stake hizmet sağlayıcıları için Lido, basitliği, güvenliği ve verimliliği ile öne çıkmaktadır. Geniş kapsamlı likiditesi, DeFi ekosisteminde esneklik sağlayarak onu ETH stake etmek isteyenler için dikkate değer bir tercih olarak diğerlerinden ayırır. Ancak, işlem ücretleri diğer platformlara kıyasla nispeten daha yüksektir.
Sonuç
Lido'nun likit stake etme konusundaki öncü yaklaşımı, varlıkların artık bağlı olmadığı ve daha geniş DeFi dünyasında aktif olarak geliştiği anlamına gelmektedir. Lido, stETH ve diğer stTokenleri sunarak, stake edilen varlıkları kopyalar ve onları çevik tutarak kullanıcıların çeşitli DeFi protokolleriyle sorunsuz bir şekilde entegre olmalarını sağlar.
Lido yalnızca teorik bir girişim değildir; Ethereum, Polygon ve Solana gibi platformlardaki büyük stake sağlayıcılarının desteğini almıştır. Bu yaygın durum, Lido'nun stake yöntemleri için dönüştürücü potansiyelini sergileyerek PoS evreninin geleceğini şekillendirmedeki temel rolünü öne çıkarır.
Geleneksel stake etme işlemi güvenli olsa da Lido, istikrar ve likidite arasındaki boşluğu kapatır. Diğer DeFi beklentilerine adım atmanın yanı sıra stake ödülleri kazanmanın iki avantajı, Lido'yu stake etiğini yeniden belirlemede önemli bir rakip haline getirmektedir. Lido'nun yaklaşımı, varlıkların sürekli gelişen bir merkeziyetsiz finans ortamında güvenli ve kullanışlı olabileceğini göstererek standardı belirleyebilir.
Sorumluluk Reddi:
BU MAKALE SADECE BİLGİLENDİRME AMACIYLA SUNULMUŞTUR. YATIRIM, VERGİ VEYA HUKUK İLE İLGİLİ TAVSİYE VERME AMACI TAŞIMAMAKTA OLUP DİJİTAL VARLIKLARIN ALINIP SATILMASINA VEYA BU VARLIKLARIN ELDE TUTULMASINA YÖNELİK BİR TEKLİF OLARAK DEĞERLENDİRİLMEMELİDİR. SABİT COİNLER DE DÂHİL OLMAK ÜZERE TÜM DİJİTAL VARLIKLAR YÜKSEK DERECEDE RİSK İÇERİR, BÜYÜK FİYAT DALGALANMALARI SERGİLEYEBİLİR VE HATTA TAMAMEN DEĞERSİZ HÂLE GELEBİLİR. DİJİTAL VARLIKLARLA AL-SAT YAPMANIN VEYA BU VARLIKLARA SAHİP OLMANIN SİZİN İÇİN UYGUN OLUP OLMADIĞINI, KENDİ FİNANSAL DURUMUNUZA GÖRE DİKKATLİCE DEĞERLENDİRMENİZ GEREKLİDİR. KİŞİSEL DURUMUNUZ VEYA KOŞULLARINIZA İLİŞKİN SORULARINIZ İÇİN LÜTFEN KENDİ HUKUK/VERGİ/YATIRIM UZMANINIZA DANIŞIN.
