Solana, blok zinciri üçlü çıkmazını çözmek için tasarlanmış üçüncü nesil bir ağ olarak tanımlanır. Merkeziyetsizlik ve güvenlikten ödün vermeden performansı artırmanın neredeyse imkânsız olduğunun düşünüldüğü bir ortamda bu sorunu çözmek önemlidir. Solana, bir blok zinciri ağının hızını optimize ederken yüksek düzeyde merkeziyetsizliği korumak için yenilikçi yöntemler sunmayı, böylece birinci ve ikinci nesil blok zincirlerinin yetersiz olduğu yerlerde başarılı olmayı hedefler.
Solana’nın hız, güvenlik ve merkeziyetsizlik arasında bir denge bulmaya odaklanma kararı, dünya standartlarında merkeziyetsiz uygulama (dApps) girişimleri için elverişli bir ortam yaratma ihtiyacından doğar. Amaç, dApps’in merkezî muadillerinin sunduğu işlevsellik ve kullanıcı deneyimine ulaşmasına yardımcı olacak bir blok zinciri ağı sağlamaktır.
Solana ekosistemi, kişilerin ödeme yapmaları, gereken ücretleri ödemeleri ve ağın staking ekonomisine katılmaları için baz birimi olarak SOL’u kullanır. Dijital varlık aynı zamanda Solana’nın yönetişim birimi olarak ikiye katlanmaktadır. Ayrıca SOL sahipleri, Solana ekosistemi tarafından benimsenen değişiklik ve yükseltmelerin türünü belirleyecek teklifleri oylayabilir.
Solana nasıl çalışır?
Çoğu blok zinciri gibi Solana da bir mutabakat algoritmasına dayanır. Bu tür algoritmalar, blok zincirlerinin işlemleri yürütmek ve doğrulamak için Visa ya da PayPal gibi aracı kuruluşlara ihtiyaç duymamasını sağlar. Ancak Solana, Bitcoin gibi enerji yoğun ve yavaş Proof of Work-İş Kanıtı (PoW) mutabakat protokolünü tercih etmek yerine, yüksek oranda ölçeklenebilir ve çevre dostu işlemler yapılmasını sağlayan dinamik bir alternatif benimsemiştir.
Solana’nın dinamik mutabakat sistemi, şirket içinde tasarlanmış Proof of History-Geçmiş Kanıtı (PoH) protokolü ile popüler Proof of Stake-Hisse Kanıtı (PoS) modelini birleştirmektedir. PoH, olayların ve işlemlerin tarihsel bir kaydını oluşturur ve sistemin işlemleri daha hızlı ve daha verimli bir şekilde işlemesine olanak tanır.
Bu iki mutabakat mekanizmasıyla donanmış olan Solana, saniyede 50.000’e kadar işlem gerçekleştirebilir ve bu nedenle sıklıkla "kripto dünyasının Visa’sı" olarak adlandırılır. En popüler uygulama tabanlı blok zinciri olan Ethereum’un şu anda maksimum hız olarak 15 TPS’ye sahip olduğu düşünüldüğünde Solana’nın eriştiği hız olağanüstüdür.
Solana ayrıca üç popüler programlama dilini destekleyen esnek bir geliştirme araç kiti sunar: Rust, C ve C++. Solana’nın savunucuları; akıllı sözleşme kodlarının birden fazla programlama diliyle yazılabilmesinin, geliştiricilerin yerel akıllı sözleşme dilleri sayesinde, blok zincirlerinden farklı olarak, daha tanıdık ve esnek bir geliştirme ortamına erişmelerine yardımcı olacağını savunmaktadır.
Ayrıca Solana blok zinciri, ağ genelinde veri dağıtımını daha hızlı hâle getiren Turbine adlı bir blok yayma protokolüne sahiptir. Son olarak Solana, doğrulayıcıların işlemleri önceden gerçekleştirmesini sağlayan Mempool’suz bir işlem yönlendirme protokolü olan Gulf Stream’i kullanır.
Solana’nın yüksek hızlı ve düşük maliyetli işlemleri, onun DeFi uygulamaları için cazip bir platform olmasını sağlamaktadır. Solana merkeziyetsiz borsalar (DEX), borç alma ve verme platformları ve getiri elde etme (yield farming) protokolleri dâhil olmak üzere çeşitli DeFi projelerini destekler. Ayrıca saniyede çok sayıda işlemi gerçekleştirmesi nedeniyle blok zinciri tabanlı oyunlar için uygun bir platformdur. Geliştiriciler, Solana üzerinde SOL ya da diğer tokenlar cinsinden ödüller sunan etkileşimli ve ölçeklenebilir oyunlar oluşturabilmektedir.
SOL fiyatı ve token ekonomisi
Mart 2020’de piyasaya sürülen SOL, başlangıçta halka açık bir açık artırma yoluyla destekçilere 0,22 dolara satıldı ve başarıyla 1,76 milyon dolar topladı. Solana’nın değerindeki artış, Haziran 2021’de önemli bir özel token satış turunun gerçekleşmesini sağladı. Böylece Solana Labs için 314 milyon dolar elde edildi. Bu turda toplanan fonlar, Solana blok zincirinde sağlam ve geniş bir merkeziyetsiz finans (DeFi) ekosisteminin geliştirilmesi ve teşvik edilmesi için ayrıldı.
Yıllar içinde Solana ekibi, 3,17 milyon dolarlık çekirdek turla başlayan beş fonlama turu gerçekleştirdi. Bu turlardan sonra Seri A ile sonuçlanan 20 milyon dolarlık üç özel fonlama turu daha yapıldı. Ek olarak, Mart 2022’de CoinList ile halka açık bir açık artırma yoluyla 1,76 milyon dolar daha toplandı. Bu fonlama çalışmaları Solana’nın büyümesini destekledi ve onu blok zinciri alanında önemli bir oyuncu olarak konumlandırdı.
SOL dağıtımı
Toplam 500.000 tokendan oluşan ilk SOL arzı, Solana’nın erken fonlama turlarına katılan çeşitli kuruluşlar arasında dağıtıldı. Özellikle bir bölüm, çekirdek turdaki yatırımcılara tahsis edilirken diğer bir pay Seri A turlarındaki katılımcılar için ayrıldı. Buna ek olarak, bazı tokenlar halka açık bir satışta satıldı ve bir bölümü de projenin gelişimine katkıda bulunan kurucu ekip üyeleri arasında dağıtıldı. Ayrıca Solana girişimlerini destekleyen ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Solana Vakfı da tokenlardan pay aldı. Son olarak, Solana Vakfı tarafından yönetilen bir topluluk rezerv fonu da Solana topluluğunu desteklemek için ilk arzın bir kısmını aldı.
Kurucular hakkında
Bir yazılım mühendisi olan Anatoly Yakovenko, Solana’yı ilk kez 2017 yılında Proof of History kavramını ve bu kavramın blok zincirlerinin verimini nasıl optimize edebileceğini açıkladığı bir teknik doküman yayımladığında tanıttı. Yakovenko, blok zinciri ekosistemine girmeden önce Qualcomm ve Dropbox’ta yazılım mühendisi olarak çalışmaktaydı.
Solana projesini tanıttıktan sonra Yakovenko, Qualcomm’daki iş arkadaşlarından Greg Fitzgerald ile bir araya geldi. Onunla birlikte Proof of History-Geçmiş Kanıtı tabanlı bir blok zinciri ağını inşa etmeyi ve sürdürmeyi amaçlayan yazılım geliştirme şirketi Solana Labs’ı kurdu. Bu süreçte Yakovenko ve Fitzgerald, geçmişte Qualcomm’da çalışan birçok kişiyi işe aldı.
