Blok zinciri teknolojisi, işlem yapma ve verileri güvenli bir şekilde saklama şeklimizde devrim yarattı. Ancak, blok zincirinin karşılaştığı önemli zorluklardan biri ölçeklenebilirlik. Bir blok zinciri ağındaki kullanıcı ve işlemlerin sayısı arttıkça sistem daha yavaş ve daha pahalı hâle gelir. Bu ölçeklenebilirlik zorluğu, blok zinciri teknolojisinin çeşitli sektörlerde yaygın olarak benimsenmesini engellemektedir.
Blok zincirinin ölçeklenebilirlik sorununu ele alan son teknoloji bir çözüm olan Starknet ile tanışın. Starknet, Ethereum ağı üzerinde geliştirilmiş, zk-rollup olarak da bilinen, izin gerektirmeyen, merkeziyetsiz bir geçerlilik rollup’ıdır.
Ethereum ekosisteminin birleştirilebilirliğini ve güvenliğini korurken, merkeziyetsiz uygulamaların (DApp’ler) hesaplamaları için sınırsız ölçeklenebilirlik elde etmelerine olanak tanıyan 2. Katman çözümü olarak hizmet eder. Starknet, mevcut en güvenli ve en ölçeklenebilir kriptografik kanıt sistemlerinden biri olan STARK (Scalable Transparent Argument of Knowledge) teknolojisinin gücünden yararlanır.
Starknet, STARK kullanarak, her işlemin tüm ağ düğümleri tarafından doğrulanmasını gerektirmeden işlemleri ve hesaplamaları doğrular. Bu, hesaplama yükünü önemli ölçüde azaltır ve blok zinciri ağının verimini artırır.
Starknet ile geliştiriciler, ölçeklenebilirlik sınırlamaları hakkında endişelenmeden Ethereum üzerinde yüksek hesaplama gereksinimlerine sahip karmaşık uygulamalar oluşturabilir ve dağıtabilirler. Starknet, merkeziyetsiz uygulamaların tam potansiyelinin kilidini açmada ve blok zincirini ana akıma taşımada önemli bir rol oynamasıyla gelecek için umut verici görünüyor.
Starknet Nedir?
Starknet, Ethereum’u ölçeklendirmek ve ağ tıkanıklığını azaltmak için tasarlanmış gelişmiş bir 2. Katman çözümüdür. Bunu, veri güvenliğini, gizliliği ve ölçeklenebilirliği artıran sıfır bilgi kanıtı teknolojisi olan zk-STARK’lar aracılığıyla başarır. Geliştiriciler, Starknet’i uygulayarak, pahalı işlem ücretleri hakkında endişelenmeden veya uygulamalarının güvenliğinden ödün vermeden merkeziyetsiz bir ortamda yüksek performanslı akıllı sözleşmeler oluşturabilir ve çalıştırabilirler.
Starknet’in amacı, yüksek performans ve düşük işlem maliyetleri gerektiren DApp’ler geliştirmek için bir platform sağlamaktır. Bu, onu özellikle merkeziyetsiz finans (DeFi), Değiştirilemez tokenler (NFT) ve oyunlar (GameFi) gibi sektörler için uygun hâle getirir.
Esnekliği ve gelişmiş özellikleri sayesinde, yazılım geliştiriciler, Cairo dilinden faydalanarak yenilikçi ve özelleştirilmiş DApp’ler oluşturmak için Starknet’in yüksek verimliliğinden ve özelleştirilebilirliğinden yararlanabilirler.
Starknet’in arkasındaki ekip StarkWare, Ethereum için 2. Katman blok zincirleri oluşturmaya odaklanan, İsrail merkezli bir şirkettir. Starknet’e ek olarak, StarkWare, merkeziyetsiz borsalarda ölçeklenebilirliği ve verimliliği artırmaya yönelik StarkEx adlı başka bir ürün de geliştirmektedir.
Starknet ekosistemi, toplam değerde ciddi bir artış ile önemli bir büyüme yaşadı. Bu büyüme, Starknet’in sunduğu avantajlara, ekosistem içinde geliştirilen yenilikçi projelere ve ele almayı hedeflediği zorluklara bağlanabilir. Starknet gelişmeye devam ettikçe, Ethereum’un ölçeklenebilirliğinde ve işlevselliğinde devrim yapma potansiyeline sahiptir ve blok zinciri teknolojisinin çeşitli sektörlerde benimsenmesini sağlar.
Starknet’in Arkasındaki Teknoloji Nedir?
Starknet, 2. Katman çözümü olarak ölçeklenebilirlik sağlamak için zk-STARK adı verilen gelişmiş teknolojiyi kullanır.
Peki zk-STARK nedir? StarkWare tarafından geliştirilen kriptografik bir yeniliktir ve blok zincirlerindeki hesaplamaların bütünlüğünü ve gizliliğini korumada önemli bir rol oynar. Zk-STARK’lar, blok zincirlerinin karmaşık hesaplamaları zincir dışında kriptografik kanıtlar üreten tek bir STARK doğrulayıcısına taşımalarına olanak tanır. Bu kanıtlar daha sonra hesaplamaların doğruluğunu garanti etmek için bir STARK doğrulayıcı tarafından zincir üstünde doğrulanır.
StarkWare, zk-STARK’ları pratik hâle getirmek için, modern cebir ile saha testinden geçmiş hash işlevlerini birleştirmiştir. Organizasyon, yarı doğrusal PCP’ler, etkileşimli oracle kanıtları (IOP’ler) ve FRI gibi hızlı cebirsel kodlama protokolleri gibi alanlarda önemli atılımlar yapmıştır.
Bu, diğer kriptografik yapılarından daha iyi performans gösteren STARK kanıtlayıcılarını ve doğrulayıcılarını sınıfının en hızlı örneği hâline getirmiştir. Bu teknoloji, daha az ve daha güvenli kriptografik varsayımlara dayanır ve kuantum saldırılara karşı güvenlidir. Ayrıca şeffaftır, yani kurulum sırasında riskli kriptografik ögeler kullanmaz ve gizli güvenlik açıkları yoktur.
Starknet, akıllı sözleşmelerin verimli ve uygun maliyetli bir şekilde işlenmesini sağlayan sağlam bir platform sunar. Bunu, her biri ekosistemde önemli bir rol oynayan farklı bileşenlerin bir kombinasyonu aracılığıyla başarır.
Sözleşme Kaydı
Sözleşme kayıt defteri, Starknet’te dağıtılan tüm akıllı sözleşmeler için bir kayıt tutar. Bu, sözleşmelerin kapsamlı bir listesini tutarak onlara erişmeyi ve onlarla kolay bir şekilde etkileşim kurmayı sağlar. Çalışmak istediğiniz uygun sözleşmeyi bulmanıza yardımcı olan bir dizine benzer.
ZK Operatörü
ZK operatörü, ZK kanıtlarının yöneticisidir. İşlemler için bu kanıtları üretir ve bunları yürütme yöneticisine gönderir. Ayrıca, bu kanıtları oluşturmak için kullanılan Merkle ağacı adı verilen özel bir veri yapısını yönetir. ZK operatörü, kanıtların doğru bir şekilde oluşturulmasını ve güvenilir olmasını sağlar.
Yürütme Yöneticisi (EM)
Yürütme yöneticisini Starknet orkestrasının sorumlusu olarak düşünebilirsiniz. Akıllı sözleşmelerin yerine getirilmesini yönetir ve işlemleri gerçekleştirir. Bir işlem gerçekleştiğinde, EM ağın durumunu buna göre günceller. Her şeyin sorunsuz ve uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlar.
Doğrulayıcı
Doğrulayıcı, gerçeğin peşinde koşan bir dedektife benzer. Kullanıcılar tarafından oluşturulan ZK (sıfır bilgi) kanıtlarını doğrular. Bu kanıtlar, yürütülen sözleşmelerin doğruluğunu ve bütünlüğünü korumak için gereklidir. Doğrulayıcı, kanıta girilen her şeyin meşru olup olmadığını kontrol ederek sözleşmenin koşullarının yerine getirilmesini sağlar.
Cairo Programlama Dili
Starknet, Cairo programlama dili kullanılarak oluşturulmuştur. Bu dil, açık bir şekilde, kriptografik bir kanıt sistemi olan zk-STARK’lar için optimize edilmiştir. Cairo, geliştiricilere karmaşık ve güvenli akıllı sözleşmeler yazma yetkisi verir. Geliştiricilerin sözleşmelerini Starknet ağına dağıtmadan önce yerel olarak test etmelerine olanak tanıyarak sağlamlık ve verimlilik garantisi veren bir çerçeve sunar.
Kanıt Doğrulama Fabrikası
Kanıt doğrulama fabrikası, gerektiğinde doğrulayıcı üreten bir fabrika gibidir. Yeni doğrulayıcılar oluşturmak ve onların yaşam döngülerini yönetmekten sorumludur. Doğrulama sürecini verimli bir şekilde işlemek için sistemin yeterli doğrulayıcıya sahip olmasını sağlar.
Depolama
Starknet, akıllı sözleşmelerin saklandığı ve verilerin alındığı bir depolama katmanına sahiptir. Bu depolama katmanı, verimli bir veri yapısı olan bir Merkle ağacına dayanmaktadır. Sözleşmelerle ilgili bilgilere hızlı ve kolay erişim sağlayarak akıllı sözleşmelerle etkileşimleri daha hızlı ve sorunsuz hâle getirir.
Ağ Geçidi
Ağ geçidi, Ethereum ile Starknet arasında bir köprü görevi görür. Kullanıcıların Ethereum ağını kullanarak Starknet’ten para yatırmasına ve çekmesine olanak tanır. Bu bağlantı, kullanıcıların varlıklarını iki platform arasında taşımalarını ve Starknet tarafından sunulan avantajlardan yararlanmalarını kolaylaştırır.
Starknet, en son kriptografik teknoloji olan zk-STARK’lar aracılığıyla ölçeklenebilirlik sağlar. Zk-STARK’lar, zincir dışı hesaplamaları ve zincir üstü doğrulamayı etkinleştirerek blok zincirindeki hesaplamaların bütünlüğünü ve gizliliğini sağlar. Starknet’in Cairo, STARK kanıtlayıcı e STARK doğrulayıcıları gibi temel teknolojileri, gerçek dünya üretim ortamlarında güvenilirliğini ve verimliliğini kanıtlamıştır.
Starknet ve Ethereum Arasındaki İlişki Nedir?
Starknet ve Ethereum, Starknet’in Ethereum ağı üzerine inşa edilmiş bir 2. Katman çözümü olması nedeniyle yakın bir ilişkiye sahiptir. Bu entegrasyon, hem Ethereum kullanıcıları hem de geliştiriciler için çeşitli avantajlar sağlar.
Ethereum’un ana ağı şu anda saniyede yaklaşık 30 işlemi (TPS) işlemektedir ve bu oran, yüksek tıkanıklık zamanlarında daha da düşebilmektedir. StarkWare’in STARK tabanlı 2. Katman çözümünün gücünü kullanan Starknet, Ethereum’un ölçeklenebilirliğini önemli ölçüde geliştirir. Gas ücretlerini 100 ila 200 kat azaltabilir, işlemleri kullanıcılar için daha uygun ve erişilebilir hâle getirebilir.
Ayrıca, Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin’e göre, Starknet gibi rollup’ların uygulanmasıyla birlikte, Ethereum’un işlem hacminin saniyede 100.000 işleme ulaşma potansiyeli vardır.
Geliştiriciler için Starknet, yüksek performanslı DApp’ler oluşturmak ve dağıtmak için verimli bir platform sağlar. Geliştiriciler, Starknet’in kriptografik kanıt için zk-STARK’lara güvenmesi ve Cairo programlama diliyle uyumluluğu gibi özelliklerini kullanabilirler.
Bu, güvenlik veya ölçeklenebilirlikten ödün vermeden karmaşık ve yenilikçi DApp’ler oluşturulmasını sağlar. Geliştiriciler, Starknet’ten yararlanarak Ethereum’un ana ağının sınırlamalarını aşabilir ve DeFi protokolleri, NFT platformları, oyun uygulamaları ve daha pek çok olasılığın kilidini açabilir.
Ethereum Vakfı ve kripto alanındaki önde gelen yatırımcılar, Starknet’in Ethereum ile entegrasyonunu desteklemektedir. Bu destek, Starknet de dahil olmak üzere 2. Katman ölçeklendirme çözümlerinin Ethereum ekosistemi üzerindeki potansiyel etkisinin kabul edildiğini göstermektedir. Ethereum gelişmeye ve genişlemeye devam ettikçe, Starknet gibi 2. Katman çözümleri, ağın ölçeklenebilirlik, yüksek verim ve daha düşük işlem maliyetleri vizyonuna ulaşmada hayati öneme sahiptir.
Starknet’in Kripto Üzerindeki Etkisi Nedir?
Starknet’in daha geniş blok zinciri ekosistemi üzerindeki potansiyel etkisi önemlidir. 2. Katman çözümü olan Starknet, blok zinciri teknolojisinin yaygın olarak benimsenmesi için çok önemli olan ölçeklenebilirlik ve verimliliği sağlar. Starknet, Ethereum’un ölçeklenebilirlik sorunlarını ele alarak geliştiriciler, kullanıcılar ve işletmeler için çeşitli yollarla yeni olanaklar sunar.
Öncelikle, Starknet DApp’lerin gelişimini önemli ölçüde etkileyebilir. Geliştiriciler, Starknet tarafından sağlanan yüksek performans ve düşük işlem ücretlerinden yararlanarak karmaşık ve yenilikçi DApp’ler oluşturabilirler.
Bu da DeFi, NFT’ler ve oyunlar gibi sektörlerdeki uygulamaların, dayanak blok zincirinin sınırlamaları olmadan tam potansiyellerine ulaşabileceği anlamına gelir. Starknet, daha hızlı ve daha uygun maliyetli işlemlere olanak tanır, kullanıcı deneyimini geliştirir ve blok zinciri teknolojisini daha geniş bir kitle için daha erişilebilir hâle getirir.
Ayrıca, Starknet’in akıllı sözleşmeler üzerinde dönüştürücü bir etkisi olabilir. Starknet’te devreye alınan akıllı sözleşmeler, daha yüksek ölçeklenebilirlikten ve daha düşük gas ücretlerinden yararlanarak daha karmaşık hesaplamaların ve etkileşimlerin yürütülmesini sağlar. Bu durum, gelişmiş finansal araçlar, merkeziyetsiz borsalar, tedarik zinciri yönetim sistemleri ve yüksek hesaplama kabiliyetleri gerektiren diğer kullanım durumları için de yeni olasılıkları ortaya çıkarır.
Geliştiriciler, dayanak blok zincirinin güvenliğinden ve birleştirilebilirliğinden ödün vermeden güvenli ve ölçeklenebilir akıllı sözleşmeler oluşturabilirler. Bunun dışında, Starknet’in etkisi Ethereum’un da ötesine geçmektedir. 2. Katman çözümü olarak, ölçeklenebilirliklerini ve performanslarını geliştirebileceği başka blok zincirleri tarafından benimsenme potansiyeline sahiptir.
Bu birlikte çalışabilirlik, farklı ağlar Starknet’in teknolojisinden yararlanarak yetkinliklerini geliştirebildiği için blok zinciri ekosisteminin genel büyümesine ve gelişimine katkıda bulunabilir.
Starknet, ölçeklenebilirlik sorununu ele alarak ve yüksek performanslı DApp’ler ve akıllı sözleşmeler geliştirmek için bir platform sağlayarak blok zinciri ekosistemi için oyunun kurallarını değiştiren bir unsur olabilir. Gelişmiş kullanıcı deneyimi, azaltılmış işlem maliyetleri ve çeşitli sektörlerdeki genişletilmiş kullanım durumlarında etkisi görülebilir.
Blok zinciri teknolojisi gelişmeye devam ettikçe, Starknet gibi çözümler yenilik yaratma, geniş kitlelerce benimsenme ve DApp’lerin tam potansiyelini gerçekleştirme açısından önemli bir rol oynar.
Starknet İle İlgili Yenilikler Neler?
Starknet Vakfı şu anda Starknet Tokenlerinin (STRK) topluluğa ilk dağıtımı olan Starknet Dağıtım Programını (Provisions Program) başlatmaktadır. İlk dağıtım turunun bir parçası olarak 700 milyondan fazla STRK, yaklaşık 1,3 milyon adrese tahsis edilecektir. Tokenler, topluluğa dağıtılmak üzere tahsis edilmiş 1,8 milyar STRK’lik daha geniş bir grubun parçası olan Dağıtım programına özel 900 milyon STRK’lik havuzdan alınmaktadır.
Token, Starknet ekosisteminde işlem ücretleri, stake ve yönetişim oylaması için kullanılacaktır. Dağıtımda Starknet ve StarkEx kullanıcıları, Ethereum protokolüne katkıda bulunanlar ve seçili açık kaynaklı projelerin geliştiricileri hedeflenir.
Dağıtım programının ardından STRK sahipleri, Starknet’in evrimini etkileyen yönetişim ve gelecek stake mekanizmalarına katılacaktır. Starknet Vakfı, özel iadeler ve programlar dahil olmak üzere topluluk girişimleri için daha fazla STRK dağıtımı planlamaktadır.
Starknet Vakfı dolandırıcılığa karşı topluluk etkileşimine ve temkinliliği vurgulamaktadır. Dağıtım programı, Starknet’in blok zinciri ekosisteminde merkeziyetsizliği ve katılımı teşvik etme hedefiyle uyumludur. Bu, ağın büyümesine ve yönetişimine katkıda bulunur.
Sonuç
Starknet, blok zinciri teknolojisinin ölçeklenebilirlik sorununu ele alan, Ethereum üzerine inşa edilmiş bir 2. Katman çözümüdür. Yüksek performans, düşük işlem ücretleri ve gelişmiş kullanıcı deneyimi sunar. Starknet, zk-STARK’lardan yararlanarak, hesaplamaların bütünlüğünü ve gizliliğini korurken ağın verimini de artırır.
DApp’lerin ve akıllı sözleşmelerin geliştirilmesinde potansiyel olarak devrim yaratarak, DeFi, NFT’ler ve oyunlar gibi sektörlerdeki karmaşık çözümlere destek olabilir. Starknet’in Ethereum ile entegrasyonu, Ethereum Vakfı’nın ve önde gelen yatırımcıların desteğine sahip olup, daha geniş blok zinciri ekosistemi üzerindeki potansiyel etkisini vurgulamaktadır.
Cointelegraph kısa bir süre önce Starknet’inQuantum Leap yükseltmesi hakkında bir rapor yayımladı. Bu çığır açan geliştirme, ağın hızını, Ethereum ana ağında saniyede 90 işlemi mümkün kılan benzersiz bir yüksekliğe ulaştırdı.
Blok zinciri topluluğu bu dönüştürücü yeniliği hevesle benimsedikçe, diğer projeler de mümkün olanın sınırlarını zorlama konusunda ilham alarak Quantum Leap yükseltmesi ile aynı olağanüstü yüksekliklere ulaşmayı hedefliyor.
Diğer blok zincirleri ölçeklenebilirliği ve performansı artırmak için Starknet’i benimseyebildiği için Starknet’in etkisi Ethereum’un ötesine geçiyor. Genel olarak, Starknet yenilik yaratma, geniş kitlelerce benimsenme ve blok zinciri teknolojisinin tam potansiyelini gerçekleştirme açısından önemli bir rol oynuyor.
